سه کتاب ارزنده درمورد گویش مینابی نوشته شده، که به ترتیب زیر است.
حسن محبی بهمنی{بررسی و توصیف شناختی گویش مینابی}
سهراب سعیدی {نمود های مردم شناختی در گویش مینابی}
پروانه زارعی پور {ساخت فعل در گویش مینابی}
گِرُوشی{ظرف بزرگ نگهداری آب} ، جهله { کوره آب خوری} .
کُوار { ظرف آب خوری حیوانات} ، گِشته سوز{ ظرف بخور دادن}
کَلیون{ قلیان} ووو....از درخت نخل {مُغ}
بسم الله الرحمن الرحیم
مه چوک مینووم ،کارم گورجه کارین/
جعبه ی خالی اخرم به کارگرون اگم بیه /
کنکون تو جو ازنم /
وا کارگرون بلند گپ ازنم/
گل اگم و گل اشنووم ، الکی خنده ازنم /
لو دریا انینوم خاطره زنده اکنم /
پاچک زیر شلواری بالا اکشم /
به خیال خودوم که خیلی خوشم /
ماشین شاسی بلند اخروم جان خودت /
سفر اروپایی ارم جان خودت /
خلاصه تا وقتی گورجه ون بدست اتان /
نقشه و خواب و رویا تو ذهن مان/
چک ام کشی، وام ام گه ، نصفی ام دا /
گورجه ون نرسیدن به گمونوم کم ام وا /
جمع اکنیم ، بار ازنیم ، در خونه ون ابریم /
افروشیم تا پول کارگرون در بیاریم /
دفعه بعد که اوامون گورجه بچنیم /
تمام آرزون مو مثل گروجه ون به فنا ابریم /
حالا حساب اکنیم چطور زمستون سر کنیم /
چطو پول کارگرون پرداخت بکنیم /
به کارگری اریم سر صبح به مینو /
حالا که نین رسیدن فصل لیمو /
گونی به پشت اکشیم/
آ قدر فشار اتاریم که لیمو شبیه گورجه ابینیم /
با تشکر از سعید حمیدی و جلیل گروزاده از روستای تلنگ آهوگانی
بندر کلاهی
بندر کلاهی از توابع بخش بندزرک، شهرستان مینابن
این روستا در کنار تنگه هرمز و دیریای نیلگون خلیج همیشه فارس و دیریای عمان و در امتداد کوهون مکران قرار ایگفتن، سابقه تاریخی این روستا حدود ۳۰۰ تا۳۵۰ سالن، اکثرأ مردمش از طرف سیستان و بلوچستان و جاسک مهاجرت شو کردن به این روستا به همین دلیل مذهب اکثرأ شون، اهل سنت و شافعین، شغلشون هم کشاورزی و دامداری و صیادی و دیریا نوردین،
جمعیت این روستا که جز بزرگترین روستاون مینابن، طبق سرشماری سال۱۳۹۳، که انجام بو ،۶۲۰۰ نفرن، که ۱۲۲۸ خانوار ایشستن،
فاصله اش با روستای مازغ پایین ۴ کیلومتر، با بندزرک ۹ و با میناب ۳۵ کیلومترن، لهجه شون هم بلوچین، و لباس شون همه جومه بلوچین.
مـیـنـاب بـه زبـان شـعـر
مِه دِلُم هَنوز تَنگِ لُنگُ و کَپَرِن
مینُوی هر جا بِرِت از همه سرحدیُن سَرِن
چوک مُغِنُ ، لیمو و انباء
چوک دریا هر جا بِرِت ، سر دستیش اَبَرِن
همیقدر بس ، مه خیلی ازشون تعریف ناکُنُم
اَتِرسُم که اگه بِگَم ، چِهمُون ناپاک چِهمی بِزَنِن
مینُوی با غیرتن ، اهل علمُ و اَدَبِن
هر کجا حرف از معرفت بِبِو ، مینابی سرآمدن
فرقی نین پیر یا جَوون ، هَمَشون زحمتکشِن
با یه همه کار و تلاش ، اکثراً از قشر کم درآمدن
توی یه شهر کوچِک ، مشروب و مواد در فَغُنِنِ
نیروی انتظامیمون هم که فقط پی کسب درآمدن
...............
