فلسفه نقاب (بُرکِه یا بُرقع) زدن زنان و دختران در میناب و هرمزگان

 

به گزارش خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا):

در منطقه خلیج فارس، می‌گویند در زمان‌های دور همسر یکی از حاکمان هرمزگان عیبی در چهره خود داشت که برای پوشاندن آن پوشش مخصوصی را به خیاط خود سفارش داد و پس از آن، این حجاب چهره در میان سایر زنان نیز به اختیار یا اجبار رواج یافت.

این داستان یکی از چندین روایتی است که درباره فلسفه و خاستگاه رواج این پوشش در منطقه هرمزگان بر سر زبان‌ها است.

در کنار این گونه افسانه پردازی‌ها نمی‌توان از شرایط آب و هوایی و اقلیمی این سامان نیز که آفتاب کند و گرمای شدید است، در علت جویی انتخاب این چهره پوش غفلت کرد.

علاو بر این باورهای سنتی و تمایل زنان و مردان این دیار برای پنهان نگاه داشتن چهره زنان از نگاه اعتبار را نمی‌توان نادیده گرفت.

چه بسا که در دوران بی سامانی و تاخت و تازهای منطقه‌ای عشیره‌ای زنی تنها به واسطه روی زیبا مورد طمع ربایش افراد و یا گروه‌های قدرتمندتر قرار می‌گرفت که این امر نیز پوشیدگی و نگاه دارندگی را به ضرورتی انکار ناپذیر مبدل می‌ساخت.

در زمان حاضر نیز این چهره پوش در میان زنان هرمزگان نیز همچنان رواج دارد و به نام برقع یا گویش محلی برکه(borka) شناخته می‌شود.

محمد خطیب‌زاده پژوهشگر و محقق اجتماعی هرمزگان در خصوص تاریخچه برقع می‌گوید: سال‌ها پیش در زمان تسلط پرتغالی‌ها زنان منطقه به جهت حجاب و هم از لحاظ محفوظ ماندن صورت خود از منطقه به جهت حجاب و هم از لحاظ محفوظ ماندن صورت خود از نور خورشید چهره خود را با آن می‌پوشاندند، در حقیقت هدف اولیه استفاده از این پوشش حجاب بوده است.

وی اشاره می‌کند که در سنت ما ایرانیان در عرف و عادت‌ها و تقلیدهایمان، در آداب و رسوم زنان ایرانی برقع وجود نداشت، در قرن هفدهم میلادی برقع از صحرای اسپانیا به بلاد عرب راه یافته و بعد به وسیله گروهی از ایرانیان از خطه جنوب فارس به قسمت شمال رفت و به تدریج رواج یافت و تا نیمه اول قرن بیستم در سطوح مختلف کشور رواج داشته است.

چهره ماندگار هرمزگان استفاده از برقع به عنوان حجاب توسط زنان و دختران هرمزگان را به گذشته‌های خیلی دور جهت پنهان نگه داشتن چهره خود از افراد نامحرم نسبت داد و افزود: اما در شهر بندرعباس حدود 400 سال است که روبنده و نقاب مورد استفاده قرار گرفته و برقع بیشتر در شهرها و روستاهای اطراف مورد استفاده قرار می‌گرفته است.

 

کهن‌ترین شهر استان، «میناب» کانون صنایع دستی منطقه ، اصلی‌ترین تولیدکننده انواع برکه است رواج این برکه در شرق استان هرمزگان چشم نواز تر است و زنان مینابی و بلوچ این دیار با ظرافت خاصی برای هر شخص برکه مخصوصش را میدوزند.

هر برکه معرف قوم و وضعیت تأهل هر زن است دختران جوان مجرد ، برکه زرشکی‌رنگ و غالبا ساده بدون تزئین می‌پوشند ؛ تازه‌عروس‌ها در مراسم عروسی و حنابندان برکه سبز رنگ به صورت دارند ؛ برکه قرمز تیره مخصوص خانم‌های متأهل و نارنجی رنگ مختص خانم‌های سالخورده و رنگ مشکی با حاشیه قرمز برای زنان بیوه مورد استفاده قرار میگیرد.

خطیب‌زاده در جای دیگر از سخنان خود به علت از رونق افتادن برقع اشاره و عنوان کرد: برقع از جمله حجابی است که هنوز در گوشه و کنار استان به صورت پراکنده از آن استفاده می‌کنند، در صورتی که این پوشش تا سال 1314 شمسی یکی از مهم‌ترین پوشاکی بود که زنان بندری آن را می‌پوشیدند این حجاب معقول و مورد توجه زنان و دختران این شهر، که از چند دهه گذشته از رونق افتاده و مورد بی توجهی قرار گرفته است.