جاذبه های گردشگری میناب - جنگل های حرا

جنگل های حرا

 

سواحل جنوبی ایران با مناطق خشک و دریایی آب شور شناخته شده است ؛ اما نکته شگفت‌انگیز این منطقه گیاهی است که بی‌نیاز به آب شیرین می‌روید.

  

به روایتی این گیاه اسطوره‌ای که از اشک چشم آدم روییده است ، حرا نام دارد و به افتخار دانشمند شهیر ایرانی ، بوعلی‌سینا این نام را بر آن نهاده‌اند. این درختچه در سواحل و مرداب‌های ساحلی مصر ، عربستان و سواحل جنوب ایران ، دیده می‌شود. حرا در 8 منطقه حفاظت‌شده بین‌المللی ایران می‌روید که در این میان جنگل‌های همیشه سبز دریایی حرا در حاشیه شمالی غربی قشم ، از زیباترین گردشگاه‌های خلیج‌پارس به شمار می‌آید. 

به این گیاه در بندرعباس حرا ، در بلوچستان تمر و در بعضی از نقاط تول گفته می‌شود. به عربی نیز آن را شوری و شوره می‌نامند. حرا ، گیاهی از تیره شاه‌پسند است. دانه آن روی درخت مادر می‌روید و نهال تولید می‌کند.

سپس از درخت جدا می‌شود و داخل مرداب می‌افتد. جنگل حرا بر دریا و آب شور قرار دارد و این سازش با آب شور و شرایط نامناسب ، از حرا یک گیاه استثنایی ساخته است. درختان حرا ، در قسمت‌های کم عمق خور خوران‌کنار و روی تپه های جزیره مانندی که هنگام پایین رفتن آب دریا از آب بیرون می‌مانند قرار گرفته است. عمق آب این مناطق از یک تا یک و نیم متر تجاوز نمی‌کند ؛ بنابراین جنگل هنگام بالا آمدن آب دریا ، در آب‌های نیلگون خلیج‌پارس به حالت شناور می‌ماند و با فروکش کردن آب دریا به مدت 6 تا 7 ساعت مانند جنگل‌های مناطق خشک نمایان می‌شود. 

مساحت کل جنگل‌های حرا 7 هزار و 500 هکتار و مساحت حوزه جزیره قشم 2 هزار و 400 هکتار تخمین زده شده است. 

جنگل‌های حرا خلیج‌ نای‌بند گسترده‌ترین نواحی پراکنش این اجتماعات درختی کمیاب با وسعت 390 هکتار ، آخرین مجموعه انبوه و وسیع این درختان ساحلی در جنوب‌غربی آسیا محسوب می‌شود. جنگل‌های حرا عسلویه بوشهر به عنوان ذخیره‌گاه بیوسفری ساحلی آب‌های جنوب کشور در پارک ملی دریایی نای‌بند یکی از مناطق حساس ساحلی به شمار می‌آید که در اکوسیستم خود گیاهان شور‌ پسند دریایی ، جانداران کف‌زی و پرندگان مهاجر اقیانوسی را پناه داده است و به عنوان بانک ژنی سودمند برای نسل حاضر و آینده نقش ایفا می‌کند. وجود جنگل‌های حرا در کرانه خلیج منحصر بفرد نای‌بند عسلویه بوشهر ، این منطقه را به صورت بی‌نظیرترین پارک ملی دریایی بین‌المللی معرفی کرده است. 

 

جنگل حرا در سواحل جنوبی ایران، مهد انواع گوناگون آبزیان ، پرندگان و دوزیستان است. از پرندگان می‌توان به مرغ ماهیخوار ، حواصیل ، لک‌لک ، پلیکان ، مرغابی و مرغ دریایی و از ماهی‌ها به خرچنگ ، مار دریایی ، شیلو ، کلینگ ( نوعی از صدف ) و انواع مختلف قورباغه اشاره کرد. 

 

به همین دلیل به جنگل‌های حرا در منطقه قشم، 3 عنوان جهانی منطقه حفاظت‌شده بین‌المللی ، ذخیره‌گاه زیست کره و تالاب بین المللی نام داده‌اند ؛ چرا که 80 درصد آبزیان خلیج‌پارس دوره تخم‌ریزی خود را در این منطقه می‌گذرانند. 
گیاهان حرا برگ‌هایی با ظاهر بیضی شکل و قاعده‌ای باریک دوکی شکل رویه سبز و براق دارند و پشت برگها نیز سفید یا خاکستری رنگ است. طول این برگها حدود 5 تا 5/7 سانتی متر است. میوه حرا ، بادامی شکل است و به یک خامه باریک منتهی می‌شود. ریشه‌های زانویی ، شکل منظمی ندارند ، اما گل حرا که از فرط کوچکی ناپیدا است و غیر محسوس حکایتی عجیب دارد. گلی به رنگ طلایی با 4 گلبرگ ، که هر گلبرگ بیشتر از چند میلیمتر طول ندارد. عطری شیرین و خنک ،که تا شعاع چند متری اطراف آن پراکنده می شود. 

 

گیاه حرا که گاه به عنوان علوفه خشک برای خوراک چهارپایان استفاده می‌شود ، فواید شگفت‌انگیزی دارد. 

 

درختان حرا از نوع گیاه مانگرو است که میتواند در آب‌های شور زندگی کند و بافت ساقه ، تنه و ریشه این درخت به گونه‌ای است که آب شور دریا را تصفیه و مواد مورد نیاز آن را جذب و بقیه مواد را دفع می‌کند. پوست حرا بر باسیل‌هانزن که موجب جذام می شود ، موثر است. شیره درون آوندهای آن بر بیماری خشکی که بیماری پوستی شایع در منطقه هرمزگان است ، تاثیری قابل توجه دارد. در صنعت از تانن موجود در حرا ، برای تولید جوهر‌مازو استفاده می شود. چسب تخته و خمیر چوب از دیگر مصارف صنعتی آن است. 

مناطق حراخیز ایران عبارتند از تیاب ، جاسک ، چاربهار و کناره‌های شمالی و غربی جزیره قشم. 

در زمینهای اطراف خور تیاب از حدود 3 کیلومتری بندر تیاب میناب ، بوته‌های حرا به چشم میخورد. طول خور تیاب 7 مایل دریایی است. در 2 سمت خور جاسک و در چابهار نیز حراهایی به شکل پراکنده دیده می‌شود ؛ اما بهترین نوع حرا از نظر رشد ارتفاع و انبوهی در ناحیه قشم ، میان سواحل قشم ، پل و خمیر است. 

 

از راه خشکی ( مثلا سواحل قشم ) راهی به درون جنگل‌ها نیست و تنها راه دیدن آنها ، راه آبی است. برای تماشای این جنگل نیز باید با ناخدایان پرتجربه همراه شد ، چون تنها آنها می‌توانند آبراهه‌های کوچک و متعدد موجود جنگل را شناسایی کنند. 

*پ.ن

پارک ملی دریایی نای‌بند با مساحت ۴۹۸۱۵ هکتار در دو استان بوشهر (شهرستان عسلویه) و هرمزگان (شهرستان پارسیان بخش کوشکنار) قرار دارد. مجموعه پارک ملی دریایی زیر نظر اداره کل محیط زیست شهرستان عسلویه می‌باشد. حدود ۲۷ هزار هکتار این منطقه دریایی و بقیه خشکی است. بخش شمال غربی پارک دریایی نای‌بند محدود به روستای «بیدخون» و تاسیسات سمّی عسلویه‌است و بخش شرقی آن در قسمت خشکی «کوشکنار» و در قسمت خشکی–آبی جنوب بندر «تِبن» است که به زودی زود در همین بخش شرقی، صنایع دیگری چون آلومینیوم (صنعتی که آب، هوا و خاک را آلوده می‌سازد و لجن‌های قرمز از آلاینده‌های خطرناک شناخته شده آن است)، فولاد و صنایع جانبی دیگر نیز ایجاد خواهد شد.