مستند رقیه زن مینابی

 

مستند زندگی رقیه که برای اشتغال زنان میناب مبارزه می‌کند

 

 

 

آیا او در این مبارزه پیروز می شود؟

 

-       مینا کشاورز

 

بیوگرافی:

 

متولد 1363 شیراز. فارغ التحصیل مهندسی صنایع از دانشگاه آزاد شیراز. مینا کشاورز از سال ۱۳۸۳ به عنوان نویسنده مقاله های سینمایی فعالیتش را با بخش مستندنگاری ماهنامه فیلم نگار و روزنامه های شرق، اعتماد و کارگزاران شروع کرد. اولین فیلم مستندش را با عنوان «در انتهای یک روز کامل» در سال ۸۶ ساخت. این فیلم در جشنواره سینما حقیقت سال ۱۳۸۷ نامزد دریافت جایزه کارگردانی، بهترین فیلم مستقل و صدا شد. علاوه بر این در چند جشنواره و هفته فیلم خارج از کشور به نمایش در آمد. کشاورز به همراه تعدادی از مستندسازان، در سال ۸۸ وبسایت تخصصی سینمای مستند «و مستند» را راه اندازی کرد. آنها دو بزرگداشت برای دو مستند ساز مطرح سینمای ایران برگزار کردند. این وبسایت در حال حاضر به مدیریت پیروز کلانتری و مینا کشاورز به فعالیتش ادامه می دهد.

 

مینا کشاورز در سال ۸۹ دومین فیلم مستندش «ناخوانده در تهران» را ساخت که اولین نمایش بین المللی این فیلم در مسابقه جشنواره فیلم مستند تسالونیکی ۲۰۱۲ بود. این فیلم بیش از ۱۰ نمایش در جشنواره های بین المللی داشته و موفق شد در ایران تندیس بهترین کارگردانی را از جشن تصویر سال ۱۳۹۰ از آن خود کند.

 

او «حرفه: مستندساز» آخرین اثرش را با کارگردانی مشترک ۶ نفر از مستندسازان زن ایران (شیرین برق نورد، فیروزه خسروانی، فرحناز شریفی، سپیده ابطحی، سحر سلحشور و ناهید رضایی) در سال ۹۳ به پایان برد. این فیلم تا کنون در جشنواره های زیادی از جمله ایدفا، شفیلد، قاهره و مومبای نمایش داشته و موفق به دریافت بیش از ۶ جایزه جهانی شده است.

مینا کشاورز علاوه بر فیلمسازی تجربه داوری در جشنواره های داخلی و خارجی را هم داشته است. که از آن جمله می توان به داوری جایزه مستند برتر سال و داوری دو دوره جشنواره فیلم کوتاه شیراز اشاره کرد. او همچنین سال گذشته داور هفتمین دوره جشنواره بین المللی Four River کرواسی بود.

او در حال حاضر مشغول ساختن ششمین فیلم مستند خود «آیا او در این مبارزه پیروز می شود؟» است که تولید آن از سال ۱۳۹۰ آغاز شده است. این فیلم در جشنواره های مختلفی در بخش پیچینگ فروم حضور موفقی داشته است. از جمله زاگرب داکس، داکیج فروم و فستیوال فیلم مسکو. این فیلم قرار است در ژانویه ۲۰۱۷ (زمستان ۱۳۹۵) آماده نمایش شود.

-       درباره پروژه:

 

 

«آیا او در این مبارزه پیروز می‌شود؟»

 

داستان زندگی رقیه است، زن ۳۸ ساله ای که مادر ۵ بچه است و در شهر میناب زندگی می کند. رقیه ۱۰ سال پیش کارش را در خانه با صنایع دستی شروع کرد و به دلیل تجربه تلخی که از خشونت خانگی داشت تصمیم گرفت سازمان غیر دولتی «زنان ساحل میناب» را راه اندازی کند و به زنانی که در استان هرمزگان کار خانگی می کنند خدماتی مثل بیمه و وام بانکی ارائه دهد.

 

رقیه با دیدن وضعیت زنان دستفروش میناب تصمیم گرفت این زنان را در مکان مشخصی ساماندهی کند . طرحش را به شهرداری میناب پیشنهاد داد و با موافقت شهردار روبرو شد. او ۶ سال پیش در زمینی در حاشیه شهر میناب که متعلق به شهرداری است با سرمایه شخصی خودش بازار سنتی را راه اندازی کرد که در حال حاضر بیش از ۸۰۰ دستفروش زن در این بازار هفتگی کار می کنند. بعد از عوض شدن شهردار میناب، نزدیک به ۴ سال است که شهرداری با بالا رفتن ارزش زمین، خواهان خراب کردن بازار و خلع رقیه از سمت مدیریت بازار است. در این ۴ سال رقیه برای نگه داشتن بازار مقاومت کرده. در حال حاضر بر خلاف قراردادی که در دست دارد، شهرداری میناب از او به جرم تصاحب زمین شکایت کرده است و پرونده آن ها در دادگاه در جریان است.

 

بیشتر از ۳ سال است که ماجراهای رقیه با شهرداری، دستفروشان بازار و سازمان هایی که او برای نگه داشتن این بازار سراغشان رفته را با دوربینم دنبال کرده ام. علاوه بر زندگی کاری، رقیه را در زندگی شخصی اش، رابطه اش با فرزندانش که فکر می کنند مادرشان وقت کمی برایشان می گذارد تا همسرش که در همه این مراحل در کنارش بوده است نیز همراهی نموده ام.

 

 

سال گذشته در جریان دعواهای رقیه و شهرداری میناب، رقیه به امید جلب حمایت، برای دیدار با معاونت زنان ریاست جمهوری راهی تهران شد. به همین دلیل بخش هایی از این فیلم در حال ساخت در قالب فیلم کوتاهی تدوین شد و برای حل مشکل پنجشنبه بازار میناب با همکاری معاونت زنان ریاست جمهوری در جلسه هیئت دولت نمایش داده شد.

 

 

 

 

زیور آلات مردم میناب

زیور آلات مردم مینـاب (هرمزگان)

 سهراب سعیدی/ نویسنده، محقق، روزنامه نگار

 شرابـه   ( ŠAR âBE  )

شرابـه که نام دیگر آن چوک‌چگوری بوده انگشتری بزرگ مورد استفاده بزرگان و ثروتمندان بوده است که برای فخرفروشی و مباهات آن را به دست می‌کردند این نمونه انگشتر امروزه در دست مردمان میناب دیده نمی‌شود.

 

 کـری  (KARI )

کـری وسیله‌ای زینتی بوده که بیشتر مورد استفاده کودکان قرار می‌گرفته است. به این صورت که کری را به مچ پای کودک می‌بستند و چون زنگوله داشته به هنگام دور شدن کودک، مادرش از وجود او باخبر می‌شده است ؛ کری انواع و رنگ‌های متفاوتی داشته است ؛ یک نوع آن زنگوله‌دار بوده ، که چنانچه شرح آن رفت مورد استفاده کودکان است ؛ نوع دیگر آن نقره‌ای بوده که زنان اشراف و بزرگ زادگان از آن استفاده می‌کردند ، نمونه‌ای دیگر نیز موجود بوده که نگین‌دار و فیروزه‌ای بوده و این نوع بیشتر در بین طبقه متوسط جامعه‌ی  میناب رواج داشته است و بالاخره نوعی کری مسی نیز وجود داشته که فقرا از آن استفاده می‌نموده‌اند.

 

گل واختـا:   (QOLVâXTâ )

گل‌واختـا طلائی بوده که اشرفی و مهره‌های طلا به آن اضافه می‌نمودند و در مجالس عروسی به گردن نوعروسان می‌آویختند ؛ نمونه‌ای دیگر از این نوع وسیله‌ی زینتی رادگل بوده که جهت زینت زنان مورد استفاده قرار می‌گرفته است. رادگل به رنگ زرد و طلائی بوده ولی رنگ طلائی آن پس از مدتی از بین می‌رفته از این نوع گل ، در بین خانواده‌های و خانم‌های فقیر و بزرگان در مجالس شادی و عروسی از آن استفاده می‌کردند.

 

 حلقه برقع و گیر طلا: ( Halka Borka-o-Gire Talâ )

حلقـه‌بـرقـع وسیله‌ی اتصال بند به برقع بوده که از جنس طلا ساخته می‌شده و در بین بعضی از خانم‌های اشراف و ثروتمند مورد استفاده قرار می‌گرفته است ؛ کاربرد حلقه برقع در جامعه‌ی امروزی میناب نیز به چشم می‌خورد؛ امّا گیرطلا وسیله‌ای بوده که جهت نظم و آرایش موها، خانم‌ها از آن استفاده می‌کردند کاربرد این نوع گیر اینک در میناب رواج ندارد.

 

مـاه: ( Māh )

مـاه همانگونه که از اسم آن پیداست طلائی بوده که به شکل هلال ماه ساخته می‌شده است و برای بستن روی پیشانی در جشن‌های شادی و عروسی آن هم توسط زنان اشراف و بزرگان  میناب مورد استفاده قرار می‌گرفته است.

 

مریه (Moryeh) :

مریه نوعی گردنبند است که دو نوع طلا و بدل دارد؛ مریه طلا را معمولاً خانم‌های اشراف و بزرگان منطقه می‌پوشیدند و در گاهی موارد نیز به خانم‌های عمله اجازه داده می‌شد تا در جشن‌های عروسی خود ، نوع بدل آن را مورد استفاده قرار دهند.

 

 مودی: ( Mudi )

مودی یک نوع گردنبد ساده است که با یک پارچه‌ی سیاه و باریک که روی آن مهره‌های ریز و نگین‌های فیروزه ، سبز و قرمز وجود داشت درست می‌شده است. در هنگام پوشیدن - توسط خانم‌ها- این گردنبند به طور کامل به گردن می‌چسپیده است.

 

 خلخال (čalčāl) :

خلخـال بازوبندی بوده که میان آن خالی و در آن از دانه‌های ریز برای تولید صدا در هنگام بالا و پائین آمدن دست استفاده می‌شده است. جنس این خلخال نقره بود و معمولاً کاربرد آن در مجالس عروسی، شادی و رقص و پایکوبی بوده است.

 

 ریستک: ( RISTAK )

ریستَک یک وسیله‌ای زینتی بین خانم‌هاست  که  در گذشته به آخر موهای خانم‌هایی که موی فر یا کوتاه داشتند بسته  می‌شده ،  تا گیسوهای آن ها را دراز و کشیده جلوه دهد جنس ریستک از یک نوع پشم سیاه است و که آن را مانند مو می‌بافتند. و معمولاً در مراسم‌های عروسی از این وسیله‌ی زینتی استفاده می‌شده است.

 

 دل‌گوشـی (Delgoši) :

دل‌گوشـی چنانچه از نام آن پید است؛ گوشواره‌ای بوده است که با سوراخ نمودن لاله‌ی گوش از آن آویزان می‌شد ؛ این گوشواره طلا آنقدر بلند بوده که اندازه‌ی آن به هنگام آویزان شدن از گوش تا روی سینه‌ می‌رسیده است این گوش آویز مخصوص خانم‌های اشراف و اعیان و جهت خودنمایی و فخر فروختن آن‌ها نسبت به یکدیگر به کار می‌رفته است.

 

گلکـی: (Gelaki  )

گِلَکی نوعی گردنبند طلا است که از مهره‌های سنگی قرمز رنگ و دانه‌های اشرفی ساخته می‌شده این گردنبد دو بند کوتاه و بلند داشته که در هنگام پوشیدن دو بند آن به هم وصل می‌شده است ؛ این گردنبد طلا نیز در نزد خانم‌های ثروتمند رواج داشته است.

 

کنـری: ( Kenri )

کِنـری گوش‌آویزی است که در دو نوع طلا و برنز رایج بوده است؛ این گوش‌آویز در لاله گوش آویزان نمی‌شده و بلکه در قسمت بالاتر قرار می‌گرفته است به آخر کنری مهره‌های ریزی آویزان می‌نمودند که به آن زینت و جلایی خاص می‌بخشید ،کنری طلای مخصوص بزرگان و نوع برنزی آن مورد استفاده فقرا بود.

 

گسر (Gaser) :

گَسِـر نوعی دستبند است که  در گذشته از مهره‌های سرخ رنگ برای ساخت آن استفاده می‌شد؛ شکل این دستبند به صورت تسبیح بود که در مچ دست قرار می‌گرفت ، بجز گسر نوعی دیگر از دستبند به نام‌های نمردنما(Namardnemâ)  به رنگ‌های آبی و کهربا ، با  مهره‌های زرد و بزرگ وجود داشت که بمانند گسر جهت زینت در مچ دست قرار می‌گرفته است.

 

شستی: ( šasti )

شستی حلقه‌ی انگشتری بسیار ظریف و لوزی شکل است که در گذشته آن را در انگشت سبابه می‌کردند،  جنس این انگشتر نقره و نگین آن فیروزه بوده است.

 

نتیجه گیری:

زیورآلات یک منطقه نیز به مانند پوشاک  در اثر گذشت زمان تغییر می‌کند و نوع و گونه‌های جدید و متفاوت از گذشته وارد بازار می‌شود، که با سلیقه‌های مردم آن روز همخوانی دارد، و چون  زیورالات و پوشاک نیز جزء فرهنگ یک منطقه می‌باشد  و همواره در حال دگرگونی است باید برای اینکه آیندگان نیز از پیشینه‌ی فرهنگی شهر و محل زندگی خود آگاهی داشته باشد این  مظاهر فرهنگی را جداگانه ثبت نمود  و من با ارائه این مقاله چنین هدفی را دنبال کردم .

منابع و مآخذ :

ـ کاکاسی ،روت ترونرویل، ( 1380 )، تاریخ لباس ، ترجمه ی شیریت بزرگ مهر ، تهران ، توس .

ـ سعیدی، سهراب ، ( 1387)، صنایع دستی و پنج شنبه بازار میناب ، قم ، دارالتفسیر .

ـ سعیدی ،سهراب ، ( 1386)، فرهنگ مردم میناب ، تهران ، ائلشن .

 

نویسنده: سهراب سعیدی